Tầm vóc Võ Văn Kiệt

(BBC).Ngày 11/06 tới là tròn một năm ngày cựu Thủ tướng Việt Nam Võ Văn Kiệt qua đời. Tuy nhiên theo phong tục Việt Nam, Chủ nhật mùng 08/05 Âm lịch là giỗ đầu của ông.

Mới đấy mà đã đến ngày Giỗ đầu cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt.

Dòng chảy của thời gian với những đợt sóng dồn dập các sự kiện, càng khơi rộng ra khoảng trống vắng từ sự ra đi đột ngột của Ông.

"Giá mà lúc này có ông Sáu Dân", câu nói thể hiện một bức xúc trong tâm trạng xã hội, càng làm nổi rõ lên tầm vóc một con người.

Bình sinh, ý tưởng và hành động của ông gây được ấn tượng mạnh cho những ai đang ưu tư về vận nước, cho những trái tim biết rung động, cho những đầu óc dám vượt qua những trói buộc của định kiến, không chịu nô lệ vào những giáo điều ẩm mốc, những mục tiêu vụ lợi tầm thường, để hướng suy nghĩ vào những tìm tòi, những tháo gỡ.

Nhưng quả thật, đến khi ông nằm xuống, cuộc đời mới dần phát hiện ở nhân cách lớn này phẩm chất thật nổi bật mà trước đây chưa thấy kỹ , chưa cảm được sâu.

Trong buổi tưởng niệm ông Sáu Dân trước Giỗ đầu một ngày, nhà văn Nguyên Ngọc đưa ra một câu hỏi : "Vì sao mà con người ấy, rất gần gũi, hết sức bình dị như ta đã biết, xuất thân có thể nói từ gần nơi tận cùng của xã hội, lại đồng thời là một người có tâm, có dũng và có trí đặc sắc cao vời đến vậy".

Để giải mã được "hiện tượng Võ Văn Kiệt", đòi hỏi thời gian, tâm huyết và trí tuệ.

Không phải nhằm tụng ca một cá nhân, nếu thế thì vô bổ! Mà là để lần tìm ra quy luật hình thành một tính cách, một bản lĩnh.

Để làm gì?

Để tin rằng, khi nhu cầu của cuộc sống chín muồi, tất yếu xuất hiện được nhân vật đáp ứng nhu cầu ấy.

Để tin rằng, nền văn hiến dân tộc hun đúc từ khí thiêng đất nước mà ông cha ta bằng mồ hôi và máu đã tạo dựng và gìn giữ, ngọn nguồn sức sống bất tận của khối quần chúng nhân dân bình thường và vĩ đại, sẽ sản sinh ra con người như vậy.

Đương nhiên, phải kiên nhẫn diệt sâu cắn lá phá mầm, vừa biết vun gốc và làm mát rễ. Như vậy là phải có thời gian.

Thời gian là ân huệ trong sự nghiệt ngã.

"Hiện tượng Võ Văn Kiệt"

Còn ngay bây giờ, nếu chỉ cần một từ thôi để nói về Ông, thì đó là "DÂN".

Yếu tố DÂN là chìa khóa để giải mã "hiện tượng Võ Văn Kiệt". Vì, nói đến dân tộc, trước hết và sau cùng là phải nói đến "dân". Nói đến sức mạnh đại đoàn kết dân tộc là nói đến mở rộng dân chủ và tự do, nói đến sự gắn bó, thông cảm, tin tưởng và khoan dung giữa những "người trong một nước phải thương nhau cùng" trong tự tình dân tộc vốn trầm tích trong tâm hồn Việt Nam, truyền thống Việt Nam.

Cũng vì vậy, phải đau đớn mà nhìn nhận rằng, truyền thống tốt đẹp đó từng bị rạn nứt, thậm chí có lúc bị băng hoại trong môi trường chiến tranh kéo dài.

Khi ngôn ngữ của gươm giáo, súng đạn tạo nên chất men say, có khi là vô thức ở những người sử dụng nó, sẽ có sức tàn phá vượt khỏi mọi dự kiến, mọi mong muốn.

Nguy hiểm nhất là các thế lực ngoại bang đều biết khai thác, tận dụng một bộ phận những đám đông, vì nhiều lý do, đã trở thành lực lượng hậu thuẫn cho chúng. Những thân phận ấy bị hút vào cơn lốc "giống như những chiếc lá mà giông bão cuốn lên, tan tác mọi ngã, rồi tự rơi xuống"*.

Ông Sáu Dân là người hiểu ra rất sớm để có cái nhìn thấm đẫm tính nhân văn về "những chiếc lá trong cơn giông bão" ấy mà mạnh dạn đưa ra những giải pháp, những quyết sách.

Thẳng thắn đặt ra những vấn đề gai góc và nhạy cảm này ông hiểu rằng sẽ gặp những lực cản không nhỏ và dai dẳng.

Điều này dễ hiểu. Ở những quãng sông nước chảy xiết, nhất là ở những khúc ngoặt, váng bẩn sẽ nổi lên nhiều, nhưng dòng sông vẫn chảy. Khi tư tưởng đã đi vào cuộc sống, được nhân dân đón nhận, tư tưởng sẽ biến thành sức mạnh quét sạch những rào cản.

Tư tưởng đột phá

Nhờ coi trọng dân, chân thành lắng nghe ý chí và nguyện vọng của dân, ra sức mở rộng dân chủ để khởi động và phát huy đến mức cao nhất sức mạnh của dân mà có được tầm nhìn vượt xa lên phía trước .

Với tầm nhìn ấy, Sáu Dân thường đưa ra những ý tưởng mang tính đột phá có sức gợi mở lớn trên những vấn đề có ý nghĩa chiến lược đối nội và đối ngoại.

Mà "đột phá" được là vì biết tắm mình trong biển cả nhân dân, học được từ dân tính năng động sáng tạo để bồi đắp cho trí tuệ của mình.

Để có cái đó, phải ra sức mở rộng dân chủ, xem đó là điều kiện tất yếu để có đoàn kết, động lực quyết định của phát triển. Có phát huy dân chủ mới phát hiện và quy tụ được hiền tài, làm bừng nở trí tuệ và tài năng của mỗi người Việt Nam trong và ngoài nước, trước hết là của thế hệ trẻ, nguồn sinh lực của Tổ quốc.

Có vậy mới tìm ra được giải pháp cho mọi tình huống. Đó là biểu hiện rõ nét về tầm nhìn vượt xa lên phía trước của Võ văn Kiệt.

Khái niệm Dân trong khối óc và trái tim của ông gắn làm một với Dân chủ.

Từ cuộc sống nhẫn nại và quyết liệt của đồng bào mình ông tiếp thu những nét thâm thúy và mộc mạc hòa quyện trong sự thông tuệ dân gian thấm đẫm chất văn hóa. Cùng với cái đó là những cố gắng tự làm giàu trí tuệ của mình bằng sự học hỏi và lắng nghe chuyên gia, những trí thức mà ông thật lòng quý trọng.

Đó là suối nguồn bất tận làm nên một nhân cách văn hóa Võ Văn Kiệt, vừa có sự dung dị nhưng không kém sâu lắng, vừa bộc trực, hồn nhiên nhưng không thiếu phần minh triết và tế nhị trong ứng xử, trong quyết sách, những điều thể hiện một tầm vóc Võ Văn Kiệt.

Khi tầm vóc ấy đã đọng lại trong lòng dân, nó trở thành bất tử.

Tương Lai

viết từ TP Hồ Chí Minh